قاموس قرآن جلد 5

اشاره

بقیۀ حرف عین

عشر:؛ ج 5، ص: 1

عشر: معاشرت بمعنی مصاحبت و مخالطه است «عاشره معاشره: خالطه و صاحبه» وَ عٰاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ نساء: 19. با زنان بشایستگی زندگی کنید. این جمله شامل وظائف مرد با زن است اعم از وظائف واجب و مستحب.عَشْر (بر وزن فلس) از اسماء عدد است بمعنی ده مَنْ جٰاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثٰالِهٰا انعام: 160. همچنین است عشره (بفتح عین و سکون شین و فتح راء ایضا بفتح هر سه) مثل فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتٰا عَشْرَهَ عَیْناً بقره: 60. که بر وزن اول است و مثل تِلْکَ عَشَرَهٌ کٰامِلَهٌ بقره: 196.ناگفته نماند: اصل آنست که عشره با سه فتح باشد چنانکه در آیۀ اخیر.ولی با سکون شین نیز جایز است در مجمع فرموده: عشره را در اثْنَتٰا عَشْرَهَ … بالاجماع بسکون شین خوانده اند کسر آن نیز جایز است.کسر لغت ربیعه و تمیم و اسکان لغت اهل حجاز است.عشیر: معاشر و رفیق. لَبِئْسَ الْمَوْلیٰ وَ لَبِئْسَ الْعَشِیرُ حج: 13. البته بد مولی و بد همدم و رفیقی است.عشیر بمعنی یک دهم نیز آمده ولی در قرآن مجید بکار نرفته است.عشیره: خانواده. راغب گوید: عشیره اهل رجل و خانوادۀ اوست که بوسیلۀ آنها زیاد میشود و برای او بمنزلۀ عدد کامل میشوند که عشره عدد کامل است دیگران آنرا اقوام نزدیک پدری یا قبیله گفته اند «عشیره الرجل

قاموس قرآن، ج 5، ص: 2

بنو ابیه الادنون او قبیلته». وَ أَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ شعراء: 214.باید دانست که پدران و فرزندان و برادران داخل در عشیره نیستند بقرینۀ قُلْ إِنْ کٰانَ آبٰاؤُکُمْ وَ أَبْنٰاؤُکُمْ وَ إِخْوٰانُکُمْ وَ أَزْوٰاجُکُمْ وَ عَشِیرَتُکُمْ … توبه: 24. مگر آنکه گفته شود عَشِیرَتُکُمْ ذکر عامّ بعد از